Istnieje wiele czynników, które wyjaśniają, dlaczego audyt w firmie powinien nie tylko wprowadzany być w sytuacjach prawnych wymagań, ale stosowany także w każdym przypadku napotykania trudności przez dane przedsiębiorstwo. Słowo pochodzi z łacińskiego ,,auditor”, czyli słuchacz i opisywało w oryginale urzędnika analizującego dokumenty finansowe, w celu zapobiegnięcia straty funduszy i zgodności w rachunkach. Badania w zakresie audytu, są przeprowadzane porównawczo z ustalonymi normami i standardami, co pomaga usprawnić działania biznesu i przyspieszyć proces jego rozwoju. Główną zaletą audytu jest fakt, iż dzięki jego przeprowadzeniu, każdy przedsiębiorca ma szansę spojrzeć na stan swojej firmy z innej perspektywy, dostrzec błędy, które wcześniej mogły wydawać mu się nieistotne.
Taka diagnoza oczywiście potwierdza tezę, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Ocenę biznesu według specjalisty należy rozumieć zatem jako możliwość i sugestię zmian na lepsze, pokazanie nowych możliwości, a nie wyliczenie popełnianych przez przedsiębiorcę błędów. Ważnym czynnikiem, przynoszącym poprawę w ocenie stanu jest obiektywizm, jaki ma obowiązek zachować osoba dokonująca diagnozy. Każdy proces audytu opiera się na początkowym zapoznaniem się z danym projektem firmy, bądź całym stanem organizacji, następnie zidentyfikowaniem czynników wywołujących ich możliwe niepowodzenie, opisaniem i zrozumieniem problemów oraz końcowo – ustaleniem sposobów ich rozwiązania. Rewident przedstawiający przyczyny trudności i ryzyka pogorszenia jakości działań firmy, nie powinien w raporcie z audytu wskazywać jakichkolwiek winnych lub przytaczać informacji osobistych jak nazwisk. To, co odstrasza dzisiejszych przedsiębiorców, to fakt, iż kojarzą słowo audyt z kontrolą.
Diagnoza różni się jednak od wizyt kontrolnych, nie ma na celu uzasadnienia, dlaczego forma funkcjonuje źle, ale wspólnego odnalezienia rozwiązania, aby działała lepiej i sprawniej. Audyt dzieli się formalnie na zewnętrzny i wewnętrzny. Wewnętrzny jest niezależną działalnością, mającą za zadanie poprawy stanu danego przedsiębiorstwa, za pomocą oceny i weryfikacji pracowników firmy z odpowiednimi kompetencjami. Jest też nazywany audytem pierwszej strony. Zewnętrzny zaś jest wyłącznie badaniem, przeprowadzanym przez specjalistów niezależnych od badanej jednostki, często więc zlecany jest zewnętrznym biznesom. Nazywany jest także audytem drugiej strony. Istnieje również audyt trzeciej strony, ten jednak odbywa się zwykle w krytycznej dla firmy sytuacji i z zaangażowaniem całkowicie niezależnych pracowników doradczej organizacji, którzy mają jedynie za zadanie odnaleźć błędy w działaniu przedsiębiorstwa, nie zależy im zaś na poprawie czy rozwiązaniu.
Diagnoza trzeciej strony może zatem wyglądać jak kontrola, pierwszorzędny audyt jednak pozwala usprawnić procesy produkcyjne i usługi, stąd ważne jest, aby regularnie kontrolować przebieg pracy w swoim interesie. Zdecydowanie się na ewentualny audyt jest oznaką naszego pragnienia samodoskonalenia. Nie ma bowiem lepszego zapewnienia jakości niż systematyczne sprawdzanie stanu procesów pracy w firmie. Oczywiście fundamentem wydajności zawsze będzie organizacja w biznesie, planowanie i zarządzanie, pojedyncza diagnoza jednak pozwoli nam zauważyć pewne kwestie, których wcześniej mogliśmy nie brać nawet pod uwagę. Audyt jest także zapewnieniem szybkiego działania zapobiegawczego, ponieważ rozwiązując dany problem, uderza wyłącznie w te części organizacji, które są bezpośrednio związane z biznesową usterką. Tymczasowa weryfikacja własnych działań, niewynikająca z prawnego polecenia, jest zatem wisienką na torcie dobrze zorganizowanej firmy.